Centrum im. Adama SmithaPierwszy Niezależny Instytut w Polsce od 16 września 1989 roku

Historia ustawy o dostępie do informacji publicznej

Centrum im. Adama Smitha w pierwszych prowadzonych badaniach od początku lat 90. zajmowało się zagroszeniami dla bezpieczeństwa gospodarczego państwa, w tym korupcją. W 1992 roku wraz z Kancelarią Prezydenta RP zorganizowało konferencję pt.: „Zagrożenie przestępczością finansowo-gospodarczą dla bezpieczeństwa państwa i ustroju społeczno- politycznego w okresie transformacji”. Przedstawiono na niej m.in. unikalną klasyfikację tzw. prania pieniędzy, która zawierała techniki legalizowania środków finansowych zastosowane w Polsce i nie występujące wówczas na świecie.

Problem zagrożenia korupcją nie istniał wówczas ani w świadomości elit politycznych ani też opinii publicznej. Wypowiedzi i artykuły ekspertów Centrum sygnalizowały utrwalające się i rosnące nią zagrożenie. Najbardziej znaczące wystąpienia poświęcone korupcji pojawiły się na przełomie 1993 i 1994 roku. Należą do nich: „Mniej państwa w prawie” Jana Stefanowicza (Rzeczpospolita z 21 czerwca 1993 r.), „Korupcja – schorzenie państwa” Antoniego Kamińskiego i Jana Stefanowicza (Respublica Nova nr 6/7 z 1994 r.) czy „Obszary korupcji sektora publicznego” również tych samych ekspertów Centrum (Rzeczpospolita z 20 września 1994 r.).

Problem korupcji nadal funkcjonował jako ten, którym jedynie zajmują się marginalne siły polityczne. Kwestionowano i bagatelizowano w naszym kraju zarówno samo istnienie korupcji jak i zagrożenia, których jest źródłem. Nie sprzyjało to możliwościom rozpoczęcia i prowadzenia badań a tym samym przekazywania wyników opinii publicznej. Sytuacja zaczęła się zmieniać w momencie podjęcia problemu korupcji przez Bank Światowy. Przestała być problemem teoretycznym a stała się rzeczywistością polskiej demokracji i gospodarki rynkowej. Znaczące opracowania na jej temat nadal tworzyli Antoni Kamiński i Jan Stefanowicz. Nieliczne ukazały się w serii Zeszyty Centrum jak np. nr 29 pt.: „Korupcja jako symptom instytucjonalnej niewydolności państwa i zagrożenie dla rozwoju polityczno-

gospodarczego Polski” A. Kamińskiego (1996). Badania jednoznacznie pokazywały, że m.in. reglamentacja i brak dostępu do informacji są jednym z głównych źródeł powstawania i rozprzestrzeniania się korupcji. Dlatego też Centrum jako niezależny instytut zajął się sprawą wolności informacji i systemowego rozwiązania w tym obszarze. Rozpoczęte w 1997 roku starania o uzyskanie grantu z programu Democracy Commission Small Grants Program doprowadziły 27 kwietnia 1998 roku do podpisania umowy z U.S. Information Service. Grant posłużył do przybliżenia polskiej opinii publicznej najdalej idącego w tym zakresie ustawodawstwa amerykańskiego.

W ramach serii Zeszyty Centrum opublikowany został nr 33 pt.: Ustawa o wolności informacji. Freedom of Information Act. Rozwiązanie dla Polski. W innym wydawnictwie Centrum „Interesie publicznym” z czerwca 1999 roku został opublikowany numer specjalny z założeniami ustawy o wolności informacji. Od grudnia 1998 roku, kiedy ukazał się w „Rzeczpospolitej” artykuł Antoniego Podolskiego pierwszy z serii propagujących amerykańską ustawę i konieczność podobnego rozwiązania w naszym kraju - do września 1999 Centrum przeprowadziło na ten temat kampanię prasową w różnych obiegach medialnych. Niestety, w tym czasie w naszym kraju trwała rządowa kampania na rzecz ustawy o informacjach niejawnych. W ten sposób w Polsce uregulowano najpierw wyjątki od zasady dostępu do informacji, której nie przewidziano w działalności legislacyjnej ani rządu ani parlamentu. Konstytucja RP nakładała na rząd obowiązek skierowania do parlamentu projektu ustawy, który realizowałby gwarancje dostępu do informacji zawarte w art. 61 Konstytucji.

Prace nad systemowym rozwiązaniem dostępu do informacji trwały pod kierownictwem adwokata Jana A. Stefanowicza (był głównym autorem proponowanych i później przyjętych rozwiązań ustawowych). – Szefa Komisji Prawa Gospodarczego Centrum, niezależnie od zakończenia grantu. Materiały oraz założenia do projektu ustawy zostały latem 1999 roku przekazane Departamentowi Programowemu Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Zrozumienie dla wagi przedstawionego przez Centrum projektu było na tyle daleko idące, że znalazł się on w priorytetach rządu przedstawionych przez ówczesnego premiera we wrześniowym przemówieniu z 1999 roku o Nowym Otwarciu. Przemówienie stworzyło pozytywną atmosferę wokół wprowadzenia ustawy o wolności informacji. Centrum im. Adama Smitha z zadowoleniem przyjmowało fakt, że inne organizacje, m.in. Centrum Monitoringu Wolności Prasy (CMWP) wraz z Fundacją im. S. Batorego, poszły tym śladem i zaczęły mówić w 2000 roku o potrzebie takiej ustawy.

W marcu 2000 roku na zaproszenie premiera doszło do spotkania w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP przedstawicieli Centrum im. Adama Smitha oraz CMWP i Fundacji im. S. Batorego oraz innych instytucji. Premier zaproponował powołanie wspólnego zespołu z przedstawicielem Kancelarii, aby jak najszybciej dokończyć projekt (Centrum dysponowało wówczas nie tylko założeniami, ale większą częścią projektu). Centrum wydelegowało swoich przedstawicieli, czego nie uczyniła druga strona. Tym samym wspólna komisja nie mogła się ukonstytuować. Zbliżał się koniec prac parlamentu przed wakacyjną przerwą. Centrum im. Adama Smitha i SDP postanowiły w tych okolicznościach przedłożyć społeczny projekt o dostępie do informacji. 12 czerwca 2000 roku na konferencji Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i Centrum im. Adama Smitha została m.in. zaprezentowana pierwsza wersja projektu znanego jako Ustawa o wolności informacji autorstwa Centrum i SDP. 5 lipca 2000 r. projekt ten został złoŜony w Sejmie. Wnieśli go do laski marszałkowskiej niektórzy posłowie Akcji Wyborczej Solidarności pod kierunkiem Ryszarda Wawryniewicza (władze klubu AWS nigdy go formalnie nie poparły). Pierwsze czytanie społecznego-poselskiego projektu miało nastąpić już 26 lipca 2000 roku. Jednak nie doszło do tego. W tym dniu ówczesny Marszałek Sejmu RP na spotkaniu poinformował przedstawicieli Centrum i SDP, że projekt został zdjęty z porządku obrad na wniosek Unii Wolności, która zamierzała przedstawić własne rozwiązanie w tej materii. W lipcu tego roku w kilkunastu pismach o różnej orientacji społeczno-politycznej ukazał się apel na rzecz tego projektu pt.: „Jawne państwo”, którego sygnatariuszami byli naczelni redaktorzy prominentnej części polskiej prasy oraz znane osoby świata mediów. Do apelu przyłączyli się też wydawcy niezaleŜnej prasy lokalnej.

Następne i zarazem pierwsze posiedzenie komisji do rozpatrzenia projektu ustawy odbyło się we wrześniu 2000 roku. Udało się dla tego projektu wywalczyć powołanie komisji nadzwyczajnej czyli o takim statusie jak dla materii prawnej dotyczącej integracji Polski z Unią Europejską. Za punkt odniesienia w komisji został przyjęty społeczny projekt Centrum i SDP, a projekt Unii Wolności, który pojawił się w międzyczasie, jako pomocniczy.

19 kwietnia 2001 r. powstał komitet złożony z przedstawicieli redakcji „Rzeczpospolitej”, Rzecznika Praw Obywatelskich, Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i Centrum im. Adama Smitha na rzecz przyjęcia przez ówczesny parlament tej ustawy. Rosło poparcie dla tego społecznego projektu. Popierali go nie tylko przedstawiciele mediów wszystkich opcji ale też różne organizacje i stowarzyszenia, z których Transparency International Polska było jednym z najaktywniej działających na rzecz przyjęcia tego projektu.

18 czerwca 2001 r. komisja przyjęła sprawozdanie podkomisji i skierowała projekt do drugiego czytania. Po burzliwych posiedzeniach komisji w Senacie przyjęto projekt.

25 sierpnia 2001 Sejm uchwalił Ustawę o dostępie do informacji publicznej na kilka dni przed zakończeniem swoich prac w tej kadencji.

2 października 2001 Prezydent RP podpisał tę ustawę.

17 stycznia 2002 roku Premier RP podpisał akty wykonawcze do ustawy.

Andrzej Sadowski jest jednym z fundatorów i wiceprezydentem Centrum im. Adama Smitha, był też jednym z założycieli Transparency International Polska i jest członkiem Zarządu tego stowarzyszenia. 

Reddit icon
Technorati icon
Yahoo! icon
e-mail icon
Twitter icon
Facebook icon
StumbleUpon icon
Del.icio.us icon
Digg icon
LinkedIn icon
MySpace icon
Newsvine icon
Pinterest icon
poniedziałek, 2020-06-01

KOSZTY WYCHOWANIA DZIECI 2020

Materiał z konferencji KOSZTY WYCHOWANIA DZIECI 2020

do pobrania na miejscu lub z tiny.pl/79q15

film: https://youtu.be/GoZre5PAANU ...

czwartek, 2019-06-06

8 CZERWCA DZIEŃ WOLNOŚCI PODATKOWEJ 2019

8 CZERWCA DZIEŃ WOLNOŚCI PODATKOWEJ 2019

INFORMACJA PRASOWA CENTRUM IM. ADAMA SMITHA, Warszawa, 6 czerwca 201 9

 

Centrum im. Adama Smitha oblicza Dzień wolności podatkowej w Polsce od 1994 roku. 

W 2019 roku ...

piątek, 2018-10-26

Informacja prasowa o stanie inicjatywy Centrum im. Adama Smitha w sprawie projektu ustawy dotyczącej podejmowania uchwał przez zgromadzenia wspólników przez Internet

W środę 10 października 2018 r. odbyło się spotkanie grupy roboczej złożonej z ekspertów Centrum im. Adama Smitha oraz przedstawicieli Kancelarii Prezydenta RP w sprawie projektu ustawy dotyczącego podejmowania uchwał przez zgromadzenia wspólników przez Internet.

Dyrektor Narodowej Rady Rozwoju, Samorządu i Inicjatyw Obywatelskich, Pan Paweł Janik wyraził podziękowanie...

niedziela, 2018-08-12

Mariusz Łuszczewski ekspertem ds. relacji indyjskich

Mariusz Łuszczewski decyzją zarządu Centrum jest nowym ekspertem ds. relacji indyjskich. Oficjalne wręczenie tytułu eksperta miało miejsce 8 sierpnia 2018 roku.

poniedziałek, 2020-06-01

KOSZTY WYCHOWANIA DZIECI 2020

Materiał z konferencji KOSZTY WYCHOWANIA DZIECI 2020

do pobrania na miejscu lub z tiny.pl/79q15

film: https://youtu.be/GoZre5PAANU ...

czwartek, 2019-06-06

8 CZERWCA DZIEŃ WOLNOŚCI PODATKOWEJ 2019

8 CZERWCA DZIEŃ WOLNOŚCI PODATKOWEJ 2019

INFORMACJA PRASOWA CENTRUM IM. ADAMA SMITHA, Warszawa, 6 czerwca 201 9

 

Centrum im. Adama Smitha oblicza Dzień wolności podatkowej w Polsce od 1994 roku. 

W 2019 roku ...