"Ekonomista z Chicago uczy się jak funkcjonuje gospodarka, a nie jak ma być sterowana."
Raport Centrum im. Adama Smitha: OCENA PRAKTYK WYBORU FIRM SKŁADUJĄCYCH MIĘSO
Analiza sposobu tworzenia państwowych rezerw mięsa wskazuje na konieczność głębokiej rewizji celów i narzędzi polityki rezerw materiałowych oraz w szczególności na potrzebę gruntownej modyfikacji sposobów działania Agencji Rezerw Materiałowych w zakresie tworzenia państwowych rezerw mięsa.
Na podstawie zebranych informacji można z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że państwowe rezerwy mięsa nie są optymalne co do asortymentowego składu – należy więc w możliwie najkrótszym czasie zaprzestać gromadzenia ich w postacie zajmujących większą powierzchnię oraz wymagających dalszego przetworzenia zamrożonych półtusz wieprzowych, a w znacznie większym stopniu rezerwy należy tworzyć z przechowywanego zamrożonego mięsa drobnego lub konserw mięsnych.
Ponadto sygnały prasowe oraz informacje pochodzące od producentów wskazują, że rezerwy państwowe mięsa mogłyby być tworzone po niższych kosztach, gdyby Agencja Rezerw Materiałowych stosowała przejrzyste procedury zakupu – szacowane oszczędności mogłyby sięgać 15 – 20% obecnych kosztów utrzymywania rezerw. Nieprzejrzystość działań ARM sprawia, że pojawiają się wątpliwości co do bezstronności decyzji zakupowych oraz przypuszczenia o faworyzowaniu jednych, a dyskryminowaniu innych zakładów.
Agencja Rezerw Materiałowych, na podstawie zapisów o ochronie tajemnicy państwowej, dokonuje części zakupów z pominięciem prawa zamówień publicznych. Fakt ten sprzyja pojawianiu się wskazanych już wątpliwości co do respektowania zasady równości konkurencji. Funkcjonowanie ARM powinno być w maksymalnym stopniu objęte wymogami prawa zamówień publicznych, a informacje o działalności agencji powinny być w szerszym stopniu dostępne opinii publicznej. Bez spełnienia tego warunku podważona może być i demokratyczna legitymizacja jej działań, i jej ekonomiczna efektywność.
Nasza analiza wskazuje, że działania ARM nie są obojętne dla funkcjonowania rynku mięsa w Polsce, lecz że w istotny sposób zakłócają go. Jest oczywiste, że zakłócenia te destabilizują mechanizm rynkowy oraz zmniejszają dobrobyt społeczny.
Państwowe rezerwy materiałowe mają w Polsce podwójną funkcję: mobilizacyjną oraz gospodarczą. W warunkach otwartej gospodarki rynkowej zbyteczne są znaczne państwowe rezerwy gromadzone „na cele gospodarcze”, gdyż same podmioty rynkowe tworzą je, dbając o niezakłócony przebieg swojej działalności, a wielość krajowych i zagranicznych dostawców umożliwia szybkie pozyskiwanie brakujących dóbr przez każdego potrzebującego.
Członkostwo Polski w UE sprawia, że w sytuacji nadzwyczajnej konieczności można korzystać z rezerw państwowych innych krajów. Pożądane jest stworzenie procedur funkcjonowania sieci rezerw państw członkowskich UE, gdyż gwarantowany dostęp do rezerw innych państw znacznie zmniejszy niezbędny poziom rezerw danego kraju.
Celowość utrzymywania rezerw w danej wielkości oraz w danym składzie asortymentowym powinna zostać poddana analizie przez zewnętrznych ekspertów, gdyż istnieje uzasadnione przypuszczenie, że zarówno wielkość, jak i sposób zarządzania rezerwami obecnie nie są ani skuteczne, ani ekonomicznie efektywne.
Pełna treść raportu znajduje się w poniższym załączniku.