Centrum im. Adama SmithaPierwszy Niezależny Instytut w Polsce od 16 września 1989 roku

Ważna sprawa czy dobre dojście

Ważna sprawa czy dobre dojście

Robert Gwiazdowski

W "Rzeczpospolitej" z 7-8 marca 1998 r. ukazała się informacja o nowej interpretacji Ministerstwa Finansów w sprawie zwolnienia od podatku dochodowego przychodów z tzw. środków pomocowych od zagranicznych instytucji finansowych. Generalnie zwolnienie to jest zgodne z oczekiwaniami Komisji Europejskiej, która nie życzy sobie, aby środki pomocy zagranicznej w jakikolwiek sposób, a więc także pośredni, za pomocą instrumentów podatkowych, trafiały do budżetu. Oczywiście nie można tego osiągnąć w stu procentach, gdyż beneficjanci korzystający ze środków pomocowych płacą w Polsce także podatki pośrednie. Niemniej sprawa ta, choć z pozoru błaha, ma kilka bardzo frapujących aspektów, na które należałoby zwrócić uwagę również w kontekście historycznym.

Rozporządzenie ministra finansów z 21 grudnia 1991 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. nr 124, poz. 553) w § 12 ust. 1 pkt 7 zwalniało od podatku "dochody osób fizycznych przybyłych do Rzeczpospolitej Polskiej na pobyt czasowy, otrzymywane z funduszy pochodzących z międzypaństwowych instytucji finansowych oraz ze środków przeznaczonych przez państwa obce na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej lub ministra za zgodą Rady Ministrów z tymi instytucjami i państwami za pracę wykonywaną w Polsce".

Nowelizacja tego rozporządzenia z 22 czerwca 1994 r. (Dz. U. nr 76, poz. 345) dodała do treści § 12 ust. 1 pkt 7 dodatkowy wymóg, aby środki pochodzące z międzypaństwowych instytucji finansowych były "bezzwrotne". Co prawda, zmieniała ona przepisy w trakcie roku podatkowego, ale podatnicy zdążyli się już do tego przyzwyczaić. Zmiana nie wywołała więc dużego zamieszania.

Rozporządzenie ministra finansów z 24 marca 1995 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w § 9 ust. 1 pkt 7 w dalszym ciągu zwalniało od podatku "dochody osób fizycznych przybyłych do Rzeczpospolitej Polskiej na pobyt czasowy, uzyskane za pracę wykonywaną na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej z bezzwrotnych środków pochodzących z funduszy międzynarodowych instytucji finansowych oraz z bezzwrotnych środków przyznanych przez państwa obce na podstawie umów zawartych z tymi instytucjami i państwami przez Radę Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej, właściwego ministra lub agencję rządową". Jednocześnie jednak w pkt 7 a zwalniano także od podatku "dochody osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, uzyskane na cele tej działalności ze źródeł i na zasadach określonych w pkt 7", czyli z tych samych bezzwrotnych środków pochodzących z funduszy międzynarodowych instytucji finansowych.

Ponieważ cudzoziemcy nie mogą prowadzić w Polsce działalności gospodarczej jako osoby fizyczne, przepis ten adresowany był do Polaków. Z pewnością ciekawe byłoby ustalenie kręgu podatników, którzy skorzystali ze zwolnienia z tego właśnie tytułu. Zastanawiające było tylko, dlaczego warunkiem nieopodatkowania tych przychodów było ich uzyskiwanie przez osoby prowadzące działalność gospodarczą. Wymóg ten z pewnością komplikował sytuację. Dlatego przy okazji nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updf) podniesiono to zwolnienie do rangi ustawowej, rezygnując jednocześnie z wymogu prowadzenia przez podatników korzystających ze zwolnienia działalności gospodarczej i powracając do pierwotnego brzmienia przepisów rozporządzenia ministra finansów z 21 grudnia 1991 r. co do "zwrotnego" charakteru środków, z których pochodzą przychody podlegające z wolnieniu.

Art. 21 ust. 1 pkt 46 updf zwalnia z podatku "przychody pochodzące z międzypaństwowych instytucji finansowych lub ze środków przeznaczonych przez rządy obcych państw na podstawie umów zawartych z tymi instytucjami lub państwami przez Radę Ministrów, właściwego ministra lub agencje rządowe oraz odsetki od tych przychodów lub środków lokowanych na bankowych rachunkach terminowych". Nietrudno dostrzec, że nowością jest nie tylko rezygnacja przez prawodawcę z wymogu prowadzenia przez podatnika korzystającego z tego zwolnienia działalności gospodarczej, ale także objęcie zwolnieniem przychodów ze środków "zwrotnych", czyli de facto pożyczek, oraz odsetek od tych przychodów.

Najciekawsze są jednak dalsze poczynania Ministerstwa Finansów w tej sprawie. Otóż w piśmie z 23 stycznia 1997 r. (PO 5/ AMR-0100/ 97) potwierdziło ono wyraźnie, że zwolnienie to dotyczy przychodów, których źródłem finansowania są środki pochodzące z międzypaństwowych instytucji finansowych lub ze środków przyznanych przez rządy obcych państwa "zarówno o charakterze zwrotnym, jak i bezzwrotnym". Stwierdziło także, że "wolny od podatku dochodowego jest przychód osób fizycznych pochodzących bezpośrednio od osoby prawnej, dysponującej środkami pomocowymi", czyli de facto otrzymywanymi przez zwolnionego od podatku podatnika pośrednio -- nie bezpośrednio z międzynarodowej instytucji finansowej, lecz za pośrednictwem podmiotu dysponującego środkami przyznanymi przez tę instytucję.

Jednakże 28 października 1997 r. MF przesłało do wszystkich izb skarbowych pismo (PO 4/ AK-802-636/ 97) , w którym informowało, że dochody osób fizycznych i prawnych, które wykonują prace zlecone przez beneficjanta pomocy międzynarodowej bądź też bezpośredniego wykonawcę celu, jakiemu taka pomoc ma służyć, nie mogą korzystać ze zwolnienia podatkowego.

Pikanterii sprawie dodaje fakt, że oba pisma podpisane są przez tę samą osobę. Być może dlatego MF samokrytycznie przyznało, że jego "dotychczasowe wyjaśnienia w omawianym zakresie mogły spowodować nieprawidłowości w rozliczeniach podatników". Zalecenia wydane w tej sprawie były bardziej interesujące. Zalecono urzędom skarbowym, aby na indywidualne wnioski podatników na podstawie art. 31 ustawy o zobowiązaniach podatkowych wydawały decyzje o umorzeniu odsetek od zaległości powstałych w wyniku niezapłacenia podatku od dochodu uzyskanego z tytułu wykonania prac na rzecz podmiotów korzystających ze z wolnienia określonego w art. 17 ust. 1 pkt 25 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i art. 21 ust. 1 pkt 46 updf. Gdy natomiast zaliczki ztego tytułu na podatek dochodowy powinny być pobierane i wpłacane przez płatnika, zalecono, aby na tej samej podstawie prawnej wydawać decyzje o umorzeniu zaległości podatkowych. Jeżeli więc podatku nie zapłacił podmiot zobowiązany do bezpośredniego rozliczenia z urzędem skarbowym, miał być zwolniony z odsetek, a jeżeli nie zapłacił go płatnik -- miał być zwolniony od całej zaległości podatkowej.

Wszystko to działo się jednak w poprzednim okresie "błędów i wypaczeń", jeśli jeszcze ktoś pamięta, co to znaczy. W sukurs podatnikom przyszedł natomiast nowy minister finansów, który w piśmie z 23 lutego 1998 r.

(PO 4/ AK-802-79/ 1/ 98) poinformował dyrektorów izb skarbowych i urzędów kontroli skarbowej, że sformułowania zawarte w przepisach ustawowych mają "bardzo szerokie znaczenie", a sposób ich przekazywania "w praktyce bywa różnorodny", nawet więc podatnicy wykonujący prace podzlecone ze środków pomocowych korzystają ze zwolnienia podatkowego.

Ciekawe, że pismo MF z 28 października 1997 r. zaczynało się od stwierdzenia, że jest odpowiedzią na "liczne pytania", a pismo z 23 lutego 1998 r. mówiło o "napływających nadal wątpliwościach". Skoro więc wciągu czterech miesięcy wątpliwości było tak wiele, że sprawą tą nowy minister musiał zająć się osobiście w początkowym okresie swojego urzędowania jako jedną z pierwszych, to można wysnuć wniosek, że nie dotyczy ona wąskiej grupy i błahych kwot, lecz ma niebagatelne znaczenie społeczno-gospodarcze. Jeżeli tak jest w istocie, to może należałoby wnikliwie sprawę tę przeanalizować od nowa. Chyba że jest ona rzeczywiście błaha z punktu widzenia państwa, lecz dotyczy tej grupy beneficjantów, która może wpływać na szybkość i kierunek działania MF. Zgadnij koteczku -- jakby spytał Kisiel -- które przypuszczenie jest bliższe prawdy?

 

(„Ważna sprawa czy dobre dojście”, Rzeczpospolita, Nr 81, 06.04.1998)

Reddit icon
Technorati icon
Yahoo! icon
e-mail icon
Twitter icon
Facebook icon
StumbleUpon icon
Del.icio.us icon
Digg icon
LinkedIn icon
MySpace icon
Newsvine icon
Pinterest icon
poniedziałek, 2020-06-01

KOSZTY WYCHOWANIA DZIECI 2020

Materiał z konferencji KOSZTY WYCHOWANIA DZIECI 2020

do pobrania na miejscu lub z tiny.pl/79q15

film: https://youtu.be/GoZre5PAANU ...

czwartek, 2019-06-06

8 CZERWCA DZIEŃ WOLNOŚCI PODATKOWEJ 2019

8 CZERWCA DZIEŃ WOLNOŚCI PODATKOWEJ 2019

INFORMACJA PRASOWA CENTRUM IM. ADAMA SMITHA, Warszawa, 6 czerwca 201 9

 

Centrum im. Adama Smitha oblicza Dzień wolności podatkowej w Polsce od 1994 roku. 

W 2019 roku ...

piątek, 2018-10-26

Informacja prasowa o stanie inicjatywy Centrum im. Adama Smitha w sprawie projektu ustawy dotyczącej podejmowania uchwał przez zgromadzenia wspólników przez Internet

W środę 10 października 2018 r. odbyło się spotkanie grupy roboczej złożonej z ekspertów Centrum im. Adama Smitha oraz przedstawicieli Kancelarii Prezydenta RP w sprawie projektu ustawy dotyczącego podejmowania uchwał przez zgromadzenia wspólników przez Internet.

Dyrektor Narodowej Rady Rozwoju, Samorządu i Inicjatyw Obywatelskich, Pan Paweł Janik wyraził podziękowanie...

niedziela, 2018-08-12

Mariusz Łuszczewski ekspertem ds. relacji indyjskich

Mariusz Łuszczewski decyzją zarządu Centrum jest nowym ekspertem ds. relacji indyjskich. Oficjalne wręczenie tytułu eksperta miało miejsce 8 sierpnia 2018 roku.

poniedziałek, 2020-06-01

KOSZTY WYCHOWANIA DZIECI 2020

Materiał z konferencji KOSZTY WYCHOWANIA DZIECI 2020

do pobrania na miejscu lub z tiny.pl/79q15

film: https://youtu.be/GoZre5PAANU ...

czwartek, 2019-06-06

8 CZERWCA DZIEŃ WOLNOŚCI PODATKOWEJ 2019

8 CZERWCA DZIEŃ WOLNOŚCI PODATKOWEJ 2019

INFORMACJA PRASOWA CENTRUM IM. ADAMA SMITHA, Warszawa, 6 czerwca 201 9

 

Centrum im. Adama Smitha oblicza Dzień wolności podatkowej w Polsce od 1994 roku. 

W 2019 roku ...